กระบวนการจัดการเรียนรู้เพื่อป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับโดยการมีส่วนร่วมระหว่างชุมชนกับภาคีเครือข่ายในเขตบ้านนาอ่างและบ้านอ่างคำ ตำบลนาตาล อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร

โรคพยาธิใบไม้ตับเป็นปัจจัยเสี่ยงหนึ่งที่ทำให้เกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดี จากสถิตพบว่าอำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนครมีอัตราชุกของการติดเชื้อโรคพยาธิใบไม้ตับถึงร้อยละ 80 เพื่อลดลดอัตราชุกดังกล่าวประชาชนต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมโดยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรค การวิจัยเรื่องกระบวนการจัดการเรียนรู้เพื่อป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับโดยการมีส่วนร่วมระหว่างชุมชนกับภาคีเครือข่ายในเขตบ้านนาอ่างและบ้านอ่างคำ ตำบลนาตาล อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร เป็นการวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบมีส่วนร่วม (Participatory Research: PAR) เพื่อศึกษากระบวนการจัดการเรียนรู้เพื่อป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับโดยการมีส่วนร่วมระหว่างชุมชนกับภาคีเครือข่ายในเขตบ้านนาอ่างและบ้านอ่างคำ ตำบลนาตาล อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร ดำเนินการตั้งแต่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2558 – 31 สิงหาคม พ.ศ. 2559 เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ และแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้สถิติ ได้แก่ การแจกแจงความถี่ ค่าเฉลี่ย ร้อยละ ส่วนเบี่ยงมาตรฐาน และเชิงคุณภาพ ผลการวิจัยพบว่ากระบวนการจัดการเรียนรู้เพื่อการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ในตับของชุมชนและภาคีเครือข่ายในเขตชุมชนบ้านนาอ่างและบ้านอ่างคำ แบ่งเป็น 2 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 ร่วมคิด ร่วมสร้างและร่วมทำ ดำเนินงานโดยนักวิจัยชุมชน ผู้นำชุมชน ผู้ประกอบการร้านค้าและประชาชน ผ่านการทำประชาคมหมู่บ้านเพื่อสะท้อนสถานการณ์และการดำเนินที่ประสบความสำเร็จและไม่ประสบความสำเร็จเกี่ยวกับการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับที่ผ่านมาและร่วมวางแผนปฏิบัติการการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชน และระยะที่ 2 การสร้างแกนนำชุมชนและความร่วมมือของภาคีเครือข่ายเพื่อขับเคลื่อนการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชนอย่างยั่งยืน ในการดำเนินงานของแกนนำชุมชนจะใช้หลัก 3ข 2ช คือ เข้าใจเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับ เข้าถึงการรับรู้โอกาสเสี่ยงของโรคและการป้องกันโรคโดยใช้ตนเองเป็นต้นแบบ เข้าหากลุ่มประชาชนเพื่อถ่ายทอดความรู้ ชี้ชวนให้ลด ละเลิกปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ และเชื่อมประสานการทำงานกับภาคีเครือข่ายโดยมีเป้าหมายร่วมกันคือการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในชุมชนอย่างยั่งยืน