การวิเคราะห์ลักษณะเชิงพื้นที่ของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับในประชากรด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ อำเภอโพนนาแก้ว จังหวัดสกลนคร

พยาธิใบไม้ตับมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Opisthorchis viverrini เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดมะเร็งของท่อน้ำดีในตับ จังหวัดสกลนครมีความชุกของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับสูงมากจังหวัดหนึ่งประเทศไทย และลักษณะการพบพื้นที่ที่มีการติดเชื้อมีปัจจัยเชิงพื้นที่หลายประเภทที่สามารถบ่งชี้ความเสี่ยงของพื้นที่ที่มีโอกาสพบการติดเชื้อได้ ในการศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ถึงลักษณะเชิงพื้นที่ที่สำคัญต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับในคน ด้วยแบบจำลองเชิงพื้นที่วิธีกำลังสองน้อยที่สุด (Spatial-Ordinary Least Square, SOLS) หรือจะเรียกเป็น OLS โดยการประยุกต์ใช้ข้อมูลการสำรวจระยะไกลที่ประกอบด้วยดัชนีดัชนีความต่างพืชพรรณ (NDV), ดัชนีเนันภาพพืชพรรณ(EVI), ดัชนีความแตกตางความชื้นแบบนอรแมลไลซ (NDMI), ดัชนีพืชพรรณ (SAVI) และดัชนีพืชพรรณปรับแก้ดินปรับปรุง (MSAV1) ที่บ่งบอกถึงความเหมาะสมในการอยู่อาศัยของตัวกลางของพยาธิใบไม้ตับ รวมทั้งการสร้างตัวแปรอิสระด้วยปัจจัยแบบจำลองระดับสูงเชิงเลข (DEM) และลำดับการไหลของน้ำ (Stream_length) ผลการศึกษาพบว่าการสร้างแบบจำลองด้วยชุดตัวแปรอิสระทั้ง 7 ตัวสามารถที่จะสร้างแบบจำลองเชิงพื้นที่วิธีกำลังสองน้อยที่สุด(OLS) อธิบายความสัมพันธ์ได้ค่า R = 0.799 และปัจจัยที่ส่งผลด้านบวกต่อการพบการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ ได้แก่ Stream length Avg NDMI Avg NOVI Avs EVI และปัจจัยที่มีผลสัมพันธ์ด้านลบคือ Avg DEM Avg SAVI Avg MSAVI การศึกษานี้สามารถนำผลวิจัยไปขยายผลใช้กับพื้นที่ขนาดใหญ่ขึ้นได้ด้วยการประยุกต์ใช้ตัวแปรที่ใกล้เคียงกัน