การวิเคราะห์ลักษณะเชิงพื้นที่ของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับในประชากรด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ อำเภอโพนนาแก้ว จังหวัดสกลนคร

พยาธิใบไม้ตับมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Opisthorchis viverrini เป็นสาเหตุที่ท าให้เกิดมะเร็งของท่อน้ำดีในตับ จังหวัดสกลนครมีความชุกของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับสูงมากจังหวัดหนึ่งประเทศไทย และลักษณะการพบพื้นที่ที่มีการติดเชื้อมีปัจจัยเชิงพื้นที่หลายประเภทที่สามารถบ่งชี้ความเสี่ยงของพื้นที่ที่มีโอกาสพบการติดเชื้อได้ ในการศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ถึงลักษณะเชิงพื้นที่ที่ส าคัญต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับในคน ด้วยแบบจ าลองเชิงพื้นที่วิธีก าลังสองน้อยที่สุด (Spatial-Ordinary Least Square, SOLS) หรือจะเรียกเป็น OLS โดยการประยุกต์ใช้ข้อมูลการส ารวจระยะไกลที่ประกอบด้วยดัชนีดัชนีความต่างพืชพรรณ (NDVI), ดัชนีเน้นภาพพืชพรรณ(EVI), ดัชนีความแตกตางความชื้นแบบนอรแมลไลซ (NDMI), ดัชนีพืชพรรณ (SAVI) และดัชนีพืชพรรณปรับแก้ดินปรับปรุง (MSAVI) ที่บ่งบอกถึงความเหมาะสมในการอยู่อาศัยของตัวกลางของพยาธิใบไม้ตับ รวมทั้งการสร้างตัว แปรอิสระด้วยปัจจัยแบบจ าลองระดับสูงเชิงเลข (DEM) และล าดับการไหลของน้ า (Stream_length) ผลการศึกษาพบว่าการสร้างแบบจ าลองด้วยชุดตัวแปรอิสระทั้ง 7 ตัวสามารถที่จะสร้างแบบจ าลองเชิงพื้นที่วิธีก าลังสองน้อยที่สุด(OLS) อธิบายความสัมพันธ์ได้ค่า R 2 = 0.799 และปัจจัยที่ส่งผลด้านบวกต่อการพบการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ ได้แก่ Stream_length Avg_NDMI Avg_NDVI Avg_EVI และปัจจัยที่มีผลสัมพันธ์ด้ านลบคือ Avg_DEM Avg_SAVI Avg_MSAVI การศึกษานี้สามารถน าผลวิจัยไปขยายผลใช้กับพื้นที่ขนาดใหญ่ขึ้นได้ด้วยการประยุกต์ใช้ตัวแปรที่ใกล้เคียงกัน