ชื่องานวิจัย

การพัฒนานวัตกรรมการจัดการน้ำเพื่อเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร ของพืชฤดูแล้งในพื้นที่บ้านนางอย ตำบลเต่างอย อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยเรื่องการพัฒนานวัตกรรมการจัดการน้ำเพื่อเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรของพืชฤดูแล้ง ในพื้นที่บ้านนางอย ตำบลเต่างอย อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร เกิดขึ้นด้วยปัญหาสำคัญคือ เกษตรกรต้องการเพิ่มผลผลิตพืชฤดูแล้ง และการจัดการน้ำในพื้นที่ มีแหล่งน้ำที่สามารถจัดหาจัดสรรน้ำมาเพื่อการเพาะปลูกได้ไม่แน่นอน ดังนั้น ทีมนักวิจัยมหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนครจึงมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาองค์ความรู้ ภูมิปัญญาการปลูกพืชฤดูแล้ง ในพื้นที่บ้านนางอย ตำบลเต่างอย อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร 2) ศึกษาองค์ความรู้ ภูมิปัญญา นวัตกรรมชาวบ้านในการจัดการน้ำเพื่อการปลูกพืชฤดูแล้ง ในพื้นที่บ้านนางอย ตำบลเต่างอย อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร 3) ศึกษาการพัฒนานวัตกรรมใหม่ในการปลูกพืชฤดูแล้ง โดยการมีส่วนร่วมของเกษตรกรในพื้นที่บ้านนางอย ตำบลเต่างอย อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร 4) ศึกษากลไกการบริหารจัดการน้ำเชิงบูรณาการแบบมีส่วนร่วมของเกษตรกร ชุมชน และหน่วยงานในพื้นที่บ้าน นางอย ตำบลเต่างอย อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร โดยมีวิธีการดำเนินการวิจัยแบบ Community Based Research การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (PAR) ด้วยเครื่องมือเก็บข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา (Descriptive Analysis) ผลการศึกษาวิจัยพบว่า 1) บริบทพื้นที่มีความเหมาะสมในการปลูกพืชฤดูแล้ง โดยมีทุนทรัพยากรธรรมชาติ “น้ำ” ที่สามารถนำมาใช้ร่วมกับภูมิปัญญา “น้ำบ่อตอก” เพื่อจัดการน้ำในการปลูกพืชฤดูแล้ง หากแต่มีความไม่แน่นอนว่าน้ำจะเพียงพอหรือไม่ เศรษฐกิจครัวเรือนมีภาวะหนี้สินมากกว่ารายได้เกือบสองเท่า 2) ความรู้ภูมิปัญญาน้ำบ่อตอก การพยากรณ์น้ำในอ่างด้วย “ขวยแมงมอ” เป็นรูปแบบการจัดการน้ำแบบดั้งเดิม เพื่อจัดหาน้ำมาใช้ให้สมดุลกับการใช้น้ำ 3) การพัฒนานวัตกรรมใหม่เพื่อให้เกษตรกรได้เสริมความรู้ ทั้งทักษะการปฏิบัติและวิธีคิดใหม่ ๆ ในการจัดหารน้ำมาใช้เพาะปลูกพืชฤดูแล้ง 4) กลไกการจัดการน้ำเชิงบูรณาการแบบมีส่วนร่วมของเกษตรกรในชุมชน องค์การบริหารส่วนตำบล คือกลไกที่จะนำแนวทางการจัดการน้ำของกลไกร่วมไปสู่ความสำเร็จตามวัตถุประสงค์ ข้อเสนอแนะเพื่อการวิจัย การจัดทำนโยบายสาธารณะ การถ่ายโอนการจัดการน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยค้อสู่องค์การบริหารส่วนตำบล

คำสำคัญ : นวัตกรรม, การจัดการน้ำ,  เพิ่มผลลิต, เพิ่มรายได้, พืชฤดูแล้ง

ชื่อหัวหน้าโครงการวิจัย : รศ.ดร.สราวุฒิ บุญเกิดรัมย์

ชื่อผู้ร่วมวิจัย : อาจารย์ ดร.ปทุมทิพย์ ม่านโคกสูง, อาจารย์ ดร. พัลลภ จันทร์กระจ่าง, อาจารย์สุรีย์พัชร มุสิกะภวัต, อาจารย์นวรัตน์ เมืองเล็น

เอกสารบทคัดย่อ